Luyện nghe tiếng Jrai

Posted on 10:01by
Đoạn 1
Rơmah Plin    : Ơ Hồng ! Dơ̆ mâo wan kâo jak ih glăi pơ sang kâo.
(Hồng ơi ! Hôm nào rỗi mời em về nhà anh)
Hồng               : Pơpă sang ih ?
(Nhà anh ở làng nào ?)
Rơmah Plin    : Sang kâo pơ Ƀôn Tham.
(Nhà anh ở Ƀôn Tham)
Hồng               : Ataih biă mă mơh hă ?
(Có xa lắm không ?)
Rơmah Plin    : Ƀu ataih ôh. Rơbat tơkai rơngiă 45 mơnit.
(Không xa. Đi bộ mất 45 phút)
Hồng               : Sang anô̆ ih mâo hơdum chô mơnuih ?
(Gia đình anh có mấy người ?)
Rơmah Plin    : Nam chô. Amĭ ama kâo, mô̆ kâo hang dua chô ană.
(Sáu người. Cha mẹ anh, vợ anh và hai con)
Hồng               : Ƀing ană ih prong laih hă ?
(Các con anh lớn chưa ?)
Rơmah Plin    : Ka ôh. Gơnhu dô̆ anet biă mă. Ană bơnai 10 thun,  ană rơkơi lĕ 6 thun.
(Chưa. Chúng còn nhỏ lắm. Con gái 10 tuổi, còn con trai 6 tuổi)
Hồng               : Tui anun, ung mô̆ ih kiăng ƀă ană dong mơh ?
(Thế vợ chồng anh có định sinh thêm con không ?)
Rơmah Plin    : Ơ ơh. Dua chô ană djop laih. Kâo jing nai ia jrao brơi kâo nao hlâo amăng bruă ƀă ană bă, hnun kah thâo pơtô glăi mơnuih pơkon.

(Không đâu. Hai con là đủ. Mình là bác sĩ phải đi đầu trong phong trào sinh đẻ có kế hoạch thì mới vận động bà con được chứ)

Đoạn 4
Anai lĕ R’mah Thanh. Nhu jing mơnuih ngă hma. Nhu mâo mô̆ hang dua chô ană. Nhu triăng biă mă, ngă bruă greh grunh.
         Rim mơguah, nhu tơgŭ tanh biă mă. Nhu tơgŭ 4 mông mơguah. Mô̆ nhu - amai Siu H’Lơi at tơgŭ mông anun mơn. Glak ayong Thanh dô̆ chem un mơnŭ, mô̆ nhu tơnă asơi kiăng kơ nhu djă nao pơ hma. Sang ayong Thanh mâo rông 4 drơi rơmô, sa tơpul mơnŭ hang 5 drơi un ania. Brơi rơmô, un, mơnŭ ƀong laih, nhu pre lui gơnam nao pơ hma. Hma nhu ataih biă mă. Nhu pla pơdai, kơtor hang anham tam. Yang hrơi nhu ƀu glăi pơ sang ôh. Nhu huă asơi yang hrơi dong pơ hma. Nhu juăt glăi pơ sang kaih biă mă. Mot laih ƀong huă nhu juăt rơbat nao pơ sang kơnong bruă ƀao kiăng dlăng tơlơi hing phrâo. Ƀơi anô̆ laih dlăng tơlơi hing phrâo, nhu hang gơyut gơyâo mơnhum tơpai, ră ruai. Nhu glăi pơ sang hang nao pit kaih biă mă. Nhu juăt nao pit 23 mông mơkrah.
Ră anai lĕ hrơi tơjuh. Nhu ƀu nao ngă hma ôh. Nhu dô̆ pơ sang. Nhu dô̆ pơkra glăi dum bai tơ̆i.
(Đây là Rmah Thanh. Anh là nông dân. Anh đã có vợ và hai con. Anh rất siêng năng, chăm chỉ.
Sáng nào anh cũng dậy rất sớm. Anh dậy lúc 4 giờ. Vợ anh – chị Siu H’ Lơi cũng dậy vào giờ này. Trong khi anh Thanh cho gia súc ăn thì chị nấu cơm để anh mang ra rẫy. Nhà anh Thanh có 4 con bò, một bầy gà và 5 con lợn nái. Cho bò, lợn, gà ăn xong, anh chuẩn bị dụng cụ ra rẫy. Rẫy của anh ở khá xa. Anh trồng lúa, ngô và rau. Buổi trưa anh không về nhà. Anh ăn trưa trên rẫy. Anh thường về nhà rất muộn. Buổi tối sau khi ăn cơm xong anh thường ra ủy ban xã để xem vô tuyến truyền hình. Thỉnh thoảng sau khi xem vô tuyến anh và bạn bè uống rượu, trò chuyện. Anh về nhà và đi ngủ rất muộn. Anh thường đi ngủ lúc 23 giờ rưỡi.
          Hôm nay là chủ nhật. Anh không ra rẫy. Anh ở nhà. Anh đang sửa mấy cái gùi)

     

Đoạn 7
Hmư̆ hang đok : Hồng glak tơnha kơ tơlơi bơwih bơwon amăng plơi Plin.
                    (Nghe và đọc):  (Hồng đang hỏi Plin về sinh hoạt trong làng anh)
Hồng               : Ơ ayong Plin. Plơi pơpă ih tơkeng ?
(Anh Plin ơi. Anh sinh ra ở làng nào ?)
Plin                  :  Kâo tơkeng pơ Plơi Pa.
(Anh sinh ở làng Plơi Pa)
Hồng               : Plơi ih hiam mơh ?
(Làng anh có đẹp không ?)
Plin                   : Plơi kâo anet samơ̆ hiam biă mă. Mâo chư̆ Mô̆, mâo ia Ayun Pa.
(Làng anh bé nhưng đẹp lắm. Có núi chứ Mố, có sông Pa)
Hồng               : Amăng plơi mâo lu ană plơi mơh ?
(Trong làng có đông dân không ?)
Plin                  :  Ơ ơh. Ană plơi ƀiă biă mă.
(Không. Dân làng thưa thớt lắm)
Hồng               :  Hyưm tơlơi bơwih bơwon amăng plơi ?
(Thế sinh hoạt trong làng thế nào ?)
Plin                  : Rơngiao kơ kơnong bruă ƀôn sang, plơi dô̆ mâo tha plơi. Hrom hong ƀing tha rơma pơkon chrông lô kơ bruă kơnuă. Gơnhu mâo kơdrưh ang amăng plơi. Hlơi pô at hmư̆ hang ngă tui sôh.
(Ngoài chính quyền địa phương làng còn có trưởng làng cùng các bô lão điều hành. Họ rất có uy tín trong làng. Ai nấy đều nghe và làm theo)
Hồng               : Hyưm tơlơi hơdip ană plơi ?
(Đời sống dân làng thế nào ?)

     

Đoạn 8
Hồng               : Hyưm tơlơi hơdip ană plơi ?
(Đời sống dân làng thế nào ?)
Plin                  :  Hlâo dih tơnap biă mă. Ră anai dui ƀiă laih. Tơlơi rơnuk rơnang dui kơjap. Ƀu mâo Fulro dong tah. Plơi mâo sang ia jrao anet, sang hră, apui lek trik, ia djop djel. Ană plơi ƀu hŭi kơ tơlơi ruă kă, ƀu hŭi kơ kơƀah kơ bôh hră, ƀu hŭi kơ rơmon rơpa dong ôh.
(Trước kia khổ lắm. Bây giờ sướng hơn nhiều. An ninh được đảm bảo. Không còn Phun rô nữa. Làng đã có bệnh xá, trường học, điện nước đầy đủ. Dân làng mình không còn lo đến bệnh tật, lo thiếu cái chữ, thiếu đói nữa rồi)
Đoạn 9
Đoạn 10
Đoạn 11
Đoạn 12
Đoạn 13
Đoạn 14
Đoạn 15
Đoạn 16
Đoạn 17
Đoạn 18
Đoạn 19
Đoạn 20
Đoạn 21

Lễ Sơmah kơcham

Posted on 08:33by
Lễ Sơmah kơcham của người Bana có thể gọi là Lễ mừng năm mới, mừng lúa mới hay lễ mở cửa kho cũng được. Vì lễ này được tổ chức sau khi Lễ Tang amang (Lễ đóng cửa kho). Sau khi thu hoạch mùa màng và đưa vào kho, từng gia đình trong làng tổ chức lễ Tang amang. Lễ Tang amang chỉ được tổ chức nhỏ tại nhà riêng của từng gia đình, thường là chỉ mổ một con gà hay con lợn con và từ một đến ba ghè rượu. Thành phần đến dự thường là những người trong họ hàng và bà con láng giềng. Có những ngày nhiều gia đình tổ chức cùng lúc thì dân làng thường đến uống rượu từ nhà này đến nhà khác. 
Sau khi tất cả các gia đình trong làng đều tổ chức xong Lễ Tang amang, trưởng làng bàn bạc cùng già làng chọn ngày tổ chức Lễ Sơmah kơcham. Để tổ chức được Lễ Sơmah kơcham, trưởng làng cùng già làng huy động sự đóng góp của dân làng, mỗi gia đình phải góp đều một ghè rượu và một số tiền đều nhau để mua bò, lợn hoặc trâu tùy theo điều kiện của làng. Phần đóng góp này dù gia đình nào nghèo khó cũng phải cô gắng đóng góp, gia đình nào khá hơn mà muốn đóng nhiều hơn cũng không được. Mọi gia đình đều rất tự giác trong nghĩa vụ đóng góp này. Lễ Sơmah kơcham diễn ra ba ngày tại nhà rông của làng. Chuẩn bị cho lễ, già làng phân công công việc chuẩn bị cho từng người, các cô gái kiếm cũi, nam khiêng nước, làm cái nêu, quản lý, mời rượu, chia xâu thịt cho các gia đình. Mỗi cô gái đến giúp việc lấy một gùi cũi về nhà rông, nấu cơm, cháo, sau đó lên nương đi làm để bố mẹ về dự lễ. Tối đến, thanh niên nam nữ vào nhà rông tham gia các hoạt động của lễ hội. Suốt ba ngày đêm, dân làng tổ chức ăn uống, đánh cồng chiêng và nhảy múa. Vì điệu nhảy cồng chiêng rất dễ nhảy nên ai cũng có thể tham gia nhảy được, thanh niên, nam nữ nắm tay nhau xen kẻ nhảy múa vòng quanh, vừa nhảy vừa trò chuyện, biết bao cặp vợ chồng được kết tóc se tơ từ những lễ hội này. 
Suốt ba ngày, ai đánh cồng chiêng cứ đánh, ai nhảy cứ nhảy, ai trò chuyện cứ trò chuyện, ai mệt ai say thì về ngủ, tỉnh ngủ lại tham gia tiếp cho đến khi lễ hội kết thúc. Sau khi kết thúc lễ hội này cũng là đến lúc dân làng chuẩn bị các dụng cụ lao động để tiếp tục cho mùa trồng trỉa sau.
                                                                                                            Kpă Pual
Đăng ký: Bài đăng (Atom)